Σε συνέντευξή του στην Οικονομική Επιθεώρηση και στη δημοσιογράφο Τζίνα Παπαμιχαήλ, στις 16.1.2025, ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου κ. Νίκος Παναγιωτόπουλος, μίλησε για τη στρατηγική στο μεταναστευτικό, με αυστηρή φύλαξη των συνόρων και προώθηση της νόμιμης μετανάστευσης.
“Με στοχευμένες δράσεις”, τόνισε, “ενισχύουμε την ασφάλεια και προωθούμε την ένταξη μέσω προγραμμάτων όπως το “HELIOS” και διμερών συμφωνιών για την κάλυψη αναγκών της αγοράς εργασίας. Η Ελλάδα πρωτοστατεί στις αλλαγές της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής, διασφαλίζοντας συνοχή, ανάπτυξη και ασφάλεια για όλους”.
Το μεταναστευτικό αποτελεί προτεραιότητα της κυβερνητικής ατζέντας με έμφαση στην ασφάλεια, την κοινωνική συνοχή και την οικονομία.
Σχετικά με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας σήμερα, ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, κ. Νικόλαος Παναγιωτόπουλος, αναφέρει: «Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας υλοποίησε στοχευμένες δράσεις που εστιάζουν στην ουσιαστική ένταξη. Πιο συγκεκριμένα, εφαρμόσαμε προγράμματα εκπαίδευσης, επαγγελματικής κατάρτισης και πρόσβασης στην αγορά εργασίας, ενισχύσαμε τις δομές κοινωνικής στήριξης και διευρύναμε την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας. Παράλληλα, προωθήσαμε την απόδοση ιθαγένειας και ενισχύσαμε τα μέτρα κατά των διακρίσεων, εξασφαλίζοντας ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες συμμετοχής στην κοινωνία. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα νέα μας προγράμματα, όπως το “HELIOS” για την υποστήριξη της αυτόνομης διαβίωσης των προσφύγων, έχουν ήδη αποδώσει καρπούς, δημιουργώντας νέες προοπτικές για χιλιάδες ανθρώπους. Αναγνωρίζουμε, βέβαια, ότι η ένταξη είναι μια πολυδιάστατη και συνεχιζόμενη πρόκληση. Η διαφοροποίηση στις ανάγκες των ωφελούμενων και η αντιμετώπιση στερεοτύπων αποτελούν ζητήματα που απαιτούν συνεχή εγρήγορση. Η ελληνική πολιτεία, όμως, παραμένει προσηλωμένη στη δημιουργία ενός κοινωνικού περιβάλλοντος όπου κάθε πολίτης, ανεξαρτήτως καταγωγής, έχει τη δυνατότητα να προοδεύσει και να συμβάλει στην κοινή ευημερία».
Η ευρωπαϊκή πραγματικότητα και η κατάσταση στην Ελλάδα
Οι εξελίξεις στην ευρωπαϊκή και διεθνή σκηνή και ο τρόπος που αντιμετωπίζεται το ζήτημα της μετανάστευσης και του προσφυγικού συνολικά δε φαίνεται να διευκολύνει τις πολιτικές ενσωμάτωσης. Τον Απρίλιο του 2024 υπερψηφίστηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2024, το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Η νέα αυτή στρατηγική επικεντρώνεται σε τέσσερις πυλώνες που εστιάζουν στην προστασία και τον εξωτερικό έλεγχο των συνόρων, στις επιστροφές των μεταναστών, σε αυστηρότερους ελέγχους και σε πρωτόκολλα διαχείρισης κρίσεων και αποτροπής της εργαλειοποίησης των μεταναστών για πολιτικούς σκοπούς. Συνολικά οι κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θέτουν επί τάπητος αμυντικές πολιτικές, ζητώντας μέτρα όπως τη διευκόλυνση των απελάσεων για όσους δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας, αλλά και τη διαφύλαξη των συνόρων τους με ελέγχους και περιορισμούς ακόμη και στους αιτούντες άσυλο. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι μετά από τις Ευρωεκλογές του Ιουνίου, ο επικεφαλής της Υπηρεσίας των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες, Filippo Grandi διαπίστωσε τη δαιμονοποίηση προσφύγων και μεταναστών και κάλεσε τις χώρες να συνεργαστούν στην επίλυση των βαθύτερων αιτιών που καλούν τους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.
Η υγειονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία του Covid-19, είχε σοβαρές συνέπειες στην αγορά εργασίας, με αποτέλεσμα την έλλειψη εργατικού δυναμικού σε ολόκληρη την ΕΕ αλλά και στην Ελλάδα. Μάλιστα, σε πρόσφατο κείμενο πολιτικής του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Επιτροπής (ΕΛΙΑΜΕΠ), με τίτλο: Η Ελλάδα σε αναζήτηση μεταναστευτικού εργατικού δυναμικού, αναφέρεται ότι η ισχυρή θωράκιση των συνόρων και οι αδύναμες στρατηγικές ενσωμάτωσης οδήγησαν τους μετανάστες να εκπέσουν στην άτυπη αγορά εργασίας, ενώ οι εφαρμοσμένες γραφειοκρατικές διαδικασίες σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, δυσχέραναν τη νόμιμη εγκατάστασή τους, με αποτέλεσμα να υπάρχει μια ασυνέπεια στην αντιστοίχιση των αναγκών της αγοράς εργασίας και των πολιτικών μετανάστευσης.
Ο Υπουργός κ. Νικόλαος Παναγιωτόπουλος αναφορικά με την κατάσταση στη χώρα μας, σημειώνει: «Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας αντιμετωπίζει το μεταναστευτικό ζήτημα με μία στρατηγική που προσπαθεί να ισορροπήσει δύο βασικούς άξονες. Από τη μία πλευρά, η αυστηρή αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης με σκοπό την αποτροπή της παράνομης εισόδου στη χώρα και την αποτελεσματική φύλαξη των συνόρων. Η ασφάλεια της χώρας είναι αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα. Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση επιδιώκει τον εξορθολογισμό και την ενίσχυση της νόμιμης μετανάστευσης, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες της αγοράς εργασίας και να διευκολυνθεί η κοινωνική και οικονομική ένταξη των μεταναστών που πληρούν τις προϋποθέσεις. Στο πλαίσιο αυτό, προωθούμε μεταρρυθμίσεις που διευκολύνουν τις διαδικασίες και ενισχύουν τη νομιμότητα της μετανάστευσης. Όσον αφορά την κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα, είναι ξεκάθαρο πως η μεταναστευτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται σε φάση αλλαγής, αντανακλώντας τις γεωπολιτικές εξελίξεις και τις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη-μέλη. Η Ελλάδα, μέσα από τις συνεχείς πρωτοβουλίες και τη σθεναρή στάση της, έχει επανειλημμένα τονίσει την ανάγκη για ισχυρότερα σύνορα, αποτελεσματικότερη φύλαξη και ταχύτερες διαδικασίες επιστροφών».
Οι διμερείς συμφωνίες με Τρίτες Χώρες
Αυτή τη στιγμή εντοπίζονται πολύ σημαντικές ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό σε διάφορους τομείς της ελληνικής αγοράς εργασίας. Με βάσει πρόσφατες έρευνες οι ελλείψεις που εντοπίζονται στον τουρισμό και την εστίαση υπολογίζονται περίπου στις 80.000, ενώ 12.000 εργατικά χέρια λείπουν από τις κατασκευές. Στη βιομηχανία οι ελλείψεις φθάνουν στις 18.000 εργαζόμενους σύμφωνα με τις καταγραφές εργοδοτών, ενώ μόνο στον πρωτογενή τομέα εκτιμάται ότι λείπουν 70.000 εργαζόμενοι, ιδιαίτερα από την γεωργία.
Η χώρα μας δίνει έμφαση κυρίως στην εποχική εργασία. Για τον λόγο αυτό πρόσφατα η κυβέρνηση προχώρησε σε κάποιες συντονισμένες προσπάθειες σύναψης διμερών συμφωνιών με τις Τρίτες χώρες προκειμένου να καλύψει τα κενά που έχουν δημιουργηθεί. Οι διμερείς συμφωνίες όπως αναγράφεται στη μελέτη του ΕΛΙΑΜΕΠ, αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο της μεταναστευτικής διπλωματίας των κρατών, τόσο για τη χώρα αποστολής όσο και για τη χώρα υποδοχής.
Ο Υπουργός κ. Νικόλαος Παναγιωτόπουλος, σημειώνει σχετικά: «η έλλειψη εργατικού δυναμικού αποτελεί σημαντική πρόκληση για την ελληνική οικονομία, ιδιαίτερα σε τομείς όπως η γεωργία, τα μεγάλα κατασκευαστικά έργα και ο τουρισμός. Η κυβέρνηση έχει ήδη εφαρμόσει σειρά πολιτικών για την κάλυψη αυτών των αναγκών, προωθώντας διμερείς συμφωνίες με χώρες όπως η Αίγυπτος, η Ινδία και οι Φιλιππίνες. Αυτές οι συμφωνίες διασφαλίζουν τη νόμιμη και ασφαλή μετάβαση εργαζομένων στην Ελλάδα, υπό όρους που εξυπηρετούν τις ανάγκες της αγοράς και προστατεύουν τα δικαιώματα των εργαζομένων. Παράλληλα, η κυβέρνηση συνεργάζεται στενά με τα Υπουργεία Εξωτερικών και Εσωτερικών για τη βελτίωση του πλαισίου χορήγησης αδειών διαμονής και εργασίας, με στόχο την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αντιστοίχιση των αναγκών της αγοράς με τις δεξιότητες των εργαζομένων. Υπάρχει επίσης πρόθεση διεύρυνσης των διμερών συμφωνιών και ενίσχυσης των διαδικασιών πιστοποίησης προσόντων, ώστε να αξιοποιείται πλήρως το ανθρώπινο δυναμικό που φτάνει στη χώρα. Η ενίσχυση της νόμιμης μετανάστευσης είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς εκτός από την κάλυψη αναγκών, λειτουργεί και ως αντίβαρο στην παράνομη μετανάστευση, προσφέροντας ασφαλή εναλλακτική».